'Ci ludzie tylko się bić umieją' - czym Polacy zdenerwowali Napoleona?

Napoleon Bonaparte potrafił być szczery do bólu. Kiedyś powiedział o Polakach, że "Ci ludzie tylko się bić umieją". Z jednej strony to brzmi jak komplement – bo kto nie chciałby być znany jako odważny wojownik? Z drugiej – no właśnie, czy to nie brzmi trochę jak wyrzut? Jakby brakowało czegoś więcej niż tylko szabli w dłoni. Oto krótka historia o tym, jak Polacy rozwścieczyli francuskiego cesarza.

Napoleon Bonaparte i polski pułk szwoleżerów

Był lipiec 1809 roku. Bitwa pod Wagram została rozstrzygnięta na korzyść Napoleona, Austriacy pokonani. W całym obozie francuskim – euforia. Ale zamiast świętować, polski pułk szwoleżerów (rodzaj lekkiej kawalerii) dostaje rozkaz: marsz do Schönbrunn. Bez odpoczynku, bez zbędnych pytań. Wsiadają na konie i ruszają, jak zawsze – na rozkaz, z wiarą w sprawę i szybkim marszem docierają do wskazanych kwater. Następnego dnia na miejsce przybywa Napoleon i bez zwłoki rozpoczyna przegląd swoich wojsk. Codziennie na pałacowym dziedzińcu prezentują się oddziały, które brały udział w walkach na całym kontynencie europejskim. Na polski pułk szwoleżerów przychodzi kolej 9 sierpnia.

Chaos na salonach cesarza

Dowództwo pułku uważa, że ktoś ze sztabu cesarza wskaże miejsce w szyku i nie posyła naprzód adiutanta pułkowego, aby ustawił oddziały na właściwych pozycjach. W efekcie polski pułk gwardii myli szyki. Napoleon wzywa po kolei dowódców kolejnych kompanii i wskazuje właściwe ustawienie oddziałów. Poza tym okazuje się, że pułk stoi w szyku bojowym, jakby zaraz mieli szturmować pałac, a nie grzecznie się zaprezentować. Zmiana szyku na lustracyjny również kosztuje sporo czasu i powoduje następne oburzenie cesarza. Czas leci, wizerunek cierpi. Ponadto krótko po rozpoczęciu przeglądu wojsk wychodzi na jaw, że pułk nie ma swojej... książeczki ewidencyjnej. Dla pedantycznego cesarza – to jak zapomnieć dowodu osobistego na kontrolę graniczną. Rozgniewany Napoleon krzyczy:

„Precz z nimi, niech się na nich nie patrzę!”.

Szwoleżerowie czym prędzej dosiadają konie i galopując opuszczają dziedziniec. W atmosferze totalnej kompromitacji. Napoleon, odzyskawszy spokój, wraca do stojących na schodach pałacu generałów oraz zagranicznych posłów i uśmiechając się komentuje zdarzenie mówiąc o Polakach:

 

„Ci ludzie tylko się bić umieją”.

Więcej niż wyrzut

Choć sytuacja była zawstydzająca, to jedno było jasne: Polacy potrafili walczyć jak nikt inny. Organizacja? Może i kulała. Papierologia? Też. Ale gdy trzeba było rzucić się w wir bitwy – szli pierwsi. Walczyli w Italii, Hiszpanii, na dalekiej Rosji. Wierni sprawie, gotowi na wszystko.

I nawet sam Napoleon – choć zły – to jednak wiedział, że ma do czynienia z żołnierzami wyjątkowymi. Kilka dni później wezwał pułk ponownie. Tym razem było idealnie: szyki równe, dokumenty kompletne, prezentacja bez zarzutu. A wielu z tych, których kilka dni wcześniej odesłał w gniewie, otrzymało cesarskie odznaczenia.

Słowa Napoleona o Polakach to nie tylko złość. To też uznanie. Bo nawet jeśli "tylko się bić umieją" – to właśnie ta umiejętność przez lata była największym kapitałem narodu bez własnego państwa. Pomimo trudności i wyzwań, Polacy byli znani z odwagi i oddania w walce, co przyczyniło się do sukcesów w wielu bitwach. Te słowa interpretowane są jako uznanie ich militarnej wirtuozerii.

***

Wydarzenie to opisał w swoich wspomnieniach Józef Załuski. Jeżeli interesuje Cię epoka napoleońska, a przede wszystkim historia Polaków walczących u boku Napoleona - koniecznie przeczytaj "Wspomnienia o pułku lekkokonnym polskim gwardyi Napoleona I".

Obraz Juliusza Kossaka - Bitwa pod Wagram
domena publiczna

Cytaty Napoleona Bonaparte o Polakach i Polsce

Napoleon Bonaparte, jedna z najważniejszych postaci w historii Europy, pozostawił po sobie nie tylko trwałe ślady militarnego geniuszu, ale także wiele znaczących słów i wypowiedzi. Wśród tych sentencji znajdują się również jego opinie na temat Polski i Polaków.

Co jeszcze Napoleon mawiał o Polsce i polskich żołnierzach?

• „Lubię Polaków. Rozbiór Polski był czynem niegodziwym, którego nie mogę znieść. Kiedy skończę wojnę we Włoszech, sam poprowadzę Francuzów i zmuszę Rosjan do przywrócenia Polski.”

• „800 Polaków równa się 8 000 żołnierzy wroga.”

• „W Polsce zetknąłem się z piątym żywiołem: błotem.”

• „Zostawcie to Polakom!”

• „Dla moich Polaków nie ma rzeczy niemożliwych.”

• „Jeżeli już macie pić, to pijcie jak Polacy.”

• "Ci ludzie tylko się bić umieją".

• „Pijcie jak Polacy, ale bądźcie równie dzielni jak oni.”

• „Cóż za śmiałość w tych Polakach!”

• "Gdańsk jest kluczem do wszystkiego, co mile widziane!"

Obraz w nagłówku: "Napoleon Bonaparte przed pałacem w Schönbrunn"; Muzeum Heeresgeschichtliches, Wiedeń

Co o tym myślisz? Zostaw reakcję i komentarz.