Dziś trudno sobie wyobrazić świat, w którym kobieta nie może zostać lekarką, pilotką, szefową firmy, wyborczynią czy... maratonką. A jednak te prawa i możliwości nie spadły z nieba — zostały wywalczone. Często z ogromnym trudem, w atmosferze pogardy, oporu i zderzenia z murem patriarchatu.
Kobiety, które przełamywały bariery
Od pierwszych kobiet w polityce po pierwszą damę w kosmosie, pionierki te rozbiły szklany sufit raz na zawsze. Nie dały się zepchnąć na margines. Chociaż nierówność nadal istnieje, ich odwaga przypomina, że walka o swoje miejsce to nie fanaberia – to konieczność.
Vigdís Finnbogadóttir – pierwsza demokratycznie wybrana prezydent kraju
Kiedy Islandka Vigdís Finnbogadóttir została wybrana prezydentem w 1980 roku, świat zrobił wielkie oczy. Była pierwszą kobietą na świecie, którą demokratycznie wybrano na głowę państwa. I nie zniknęła po jednej kadencji – rządziła przez 16 lat, dłużej niż jakakolwiek inna głowa państwa wybrana w wyborach. Mimo że od tamtej pory Islandia miała kobiety-premierki, Finnbogadóttir wciąż pozostaje jedyną kobietą-prezydentem w historii kraju.
Stéphanie Frappart – pierwsza kobieta sędziująca mecz męskiego mundialu
1 grudnia 2022 roku Stéphanie Frappart weszła na boisko podczas meczu Niemcy–Kostaryka i zrobiła historię. Była pierwszą kobietą, która sędziowała spotkanie Mistrzostw Świata mężczyzn. Towarzyszyły jej dwie inne kobiety – Neuza Back z Brazylii i Karen Diaz Medina z Meksyku. Frappart nie pierwszy raz przecierała szlaki – już wcześniej była pionierką w Ligue 1 i Lidze Mistrzów UEFA.
Wally Funk – kobieta gotowa na kosmos
W 1961 roku Wally Funk miała 22 lata i przeszła te same testy co astronauci z programu Mercury. Ba, wypadła lepiej niż oni. Ale NASA powiedziała „nie”. Była kobietą. Program przerwano. Minęły dekady, zanim Funk poleciała w kosmos – ale zrobiła to w 2021 roku jako 82-latka, zostając najstarszą osobą, która odbyła lot suborbitalny (do czasu, aż William Shatner ją przebił).
Margaret Thatcher – pierwsza premier Wielkiej Brytanii
Margaret Thatcher sama kiedyś stwierdziła, że żadna kobieta nie zostanie premierem za jej życia. Kilka lat później to właśnie ona objęła ten urząd – i rządziła przez 11 lat. Pierwsza kobieta na tym stanowisku, najdłużej urzędująca premier XX wieku. Ironia losu? Bardzo.
Valentina Tierszkowa - pierwsza astronautka
W 1963 roku Valentina Tierszkowa, 26-letnia robotnica i spadochroniarka ze Związku Radzieckiego, przeszła do historii jako pierwsza kobieta, która odbyła lot kosmiczny. Jej misja na pokładzie statku Wostok 6 trwała niemal trzy dni – w tym czasie okrążyła Ziemię 48 razy.
Był to wyczyn nie tylko technologiczny, ale i polityczny – ZSRR chciał pokazać wyższość nad USA w wyścigu kosmicznym, udowadniając, że nawet kobieta może polecieć w kosmos wcześniej niż jakikolwiek Amerykanin.
Fu Hao – pierwsza kobieta-dowódczyni wojska
Tysiące lat temu, w Chinach, żyła Fu Hao. Dowodziła armią liczącą 13 000 żołnierzy. Była też kapłanką i właścicielką ziemską. Jej grób, odkryty w 1976 roku, krył setki broni, przedmioty z jadeitu i dowody rytualnych ofiar z ludzi. Archeologia nie kłamie – Fu Hao była potężna.
Kobiety maratonki: Switzer, Kuscsik, Benoit
Kathrine Switzer wystartowała w Bostonie w 1967 roku – i mimo że organizatorzy próbowali zepchnąć ją z trasy, nie zrezygnowała. Nina Kuscsik w 1972 roku jako pierwsza kobieta oficjalnie wygrała ten bieg. Joan Benoit wygrała pierwszy olimpijski maraton kobiet w 1984 roku. Biegły, mimo że świat mówił im, że nie powinny.
Junko Tabei – pierwsza kobieta na Mount Everest
Ważyła 42 kilo, miała 150 cm wzrostu – i jako pierwsza kobieta stanęła na szczycie Mount Everest w 1975 roku. Potem zdobyła wszystkie najwyższe szczyty świata. Junko Tabei pokazała, że fizyczna siła to nie wszystko – liczy się wola.
Amelia Earhart i Jerrie Mock – królowe przestworzy
Amelia Earhart była pierwszą kobietą, która przeleciała samotnie przez Atlantyk. Potem zaginęła w tajemniczych okolicznościach, próbując okrążyć Ziemię. Ale to Jerrie Mock, w 1964 roku, rzeczywiście jako pierwsza kobieta obleciała świat.
Gertrude Ederle – kobieta, która przepłynęła kanał La Manche
W 1926 roku przepłynęła La Manche – szybciej niż jakikolwiek mężczyzna do tej pory. A to tylko jeden z 29 rekordów świata, które pobiła. Gertrude Ederle była maszyną pływacką i gwiazdą swoich czasów.
Edith Wharton – pierwsza kobieta z Pulitzerem
W 1921 roku Edith Wharton dostała Pulitzera za „Wiek niewinności”. Pisała ostro o hipokryzji wyższych sfer i została nagrodzona. Jej książki to dziś klasyka.
Jeanne Baret – kobieta, która opłynęła świat
Nie mogła legalnie płynąć z załogą, więc przebrała się za mężczyznę. Gdy odkryto, że jest kobietą, spotkała się z przemocą. Ale Jeanne Baret przetrwała. I została pierwszą kobietą, która opłynęła kulę ziemską.
Maria Skłodowska-Curie – naukowy tytan
Jedyna kobieta, która zdobyła dwie Nagrody Nobla – z fizyki i chemii. Polka z krwi i kości, która pokazała, że nauka nie ma płci. Jej badania nad promieniotwórczością zmieniły świat na zawsze.
Ada Lovelace – pierwsza programistka w historii
W 1843 roku Ada Lovelace stworzyła pierwszy algorytm komputerowy. Tak – ponad 100 lat przed powstaniem komputerów, jakie dziś znamy. Była geniuszem, który wyprzedził swoje czasy.
Sophie Blanchard – pionierka lotów balonem
W 1805 roku Sophie Blanchard wsiadła do balonu i poszybowała w niebo. Pierwsza kobieta, która latała balonem samodzielnie. Zginęła tragicznie, gdy jej balon zapalił się – ale do dziś pozostaje legendą.
Elena Cornaro Piscopia – pierwsza kobieta z doktoratem
Wenecjanka, filozofka, lingwistka. W 1678 roku Elena Cornaro Piscopia zdobyła tytuł doktora filozofii – jako pierwsza kobieta w historii. Wiedziała, że edukacja to władza – i sięgnęła po nią.
MerNeith i Sobekneferu – pierwsze faraonki
MerNeith rządziła Egiptem prawdopodobnie już w 2950 roku p.n.e. Sobekneferu to pierwsza władczyni Egiptu potwierdzona przez naukę. Obie udowodniły, że kobiety mogą dzierżyć berło – tysiące lat przed naszymi czasami.
Rosa Parks – kobieta, która nie ustąpiła miejsca
1 grudnia 1955 roku Rosa Parks odmówiła ustąpienia miejsca białemu pasażerowi w autobusie w Montgomery w stanie Alabama. Jej prosty, spokojny akt sprzeciwu wywołał lawinę. Zainicjowała bojkot komunikacji miejskiej trwający 381 dni i stała się symbolem ruchu praw obywatelskich w USA. Nie miała mikrofonu ani sceny – miała odwagę powiedzieć „dość”.
Malala Yousafzai – najmłodsza laureatka Pokojowej Nagrody Nobla
Malala Yousafzai miała zaledwie 15 lat, kiedy talibowie postrzelili ją w głowę za to, że walczyła o prawo dziewcząt do edukacji w Pakistanie. Przeżyła, wyzdrowiała i jeszcze bardziej się zaangażowała. W wieku 17 lat została najmłodszą w historii laureatką Pokojowej Nagrody Nobla. Dziś jej fundacja wspiera edukację kobiet na całym świecie.
Billie Jean King – tenisistka, która ograła seksizm
W 1973 roku w meczu nazywanym „Bitwą płci” Billie Jean King pokonała byłego mistrza Bobby’ego Riggsa i udowodniła, że kobiety w sporcie zasługują na poważne traktowanie. Jej zwycięstwo było nie tylko sportowe – to była lekcja równości dla całego świata.
Annette Kellerman – kobieta, która zmieniła strój kąpielowy
Australijska pływaczka i aktorka Annette Kellerman została aresztowana w 1907 roku w Bostonie za... noszenie jednoczęściowego stroju kąpielowego, który odsłaniał ramiona i nogi. W czasach, gdy kobiety miały kąpać się w długich sukniach z halkami, Kellerman nie tylko walczyła o funkcjonalność w sporcie, ale też przyczyniła się do rewolucji obyczajowej. W końcu jednoczęściowy strój kąpielowy nazwano jej imieniem.
Krystyna Skarbek – szpieg, która wyprzedziła Jamesa Bonda
Polka, agentka SOE (tajnej brytyjskiej jednostki podczas II wojny światowej), uznawana za pierwowzór postaci kobiecych z powieści Iana Fleminga. Krystyna Skarbek przewoziła informacje, ratowała agentów z rąk gestapo i działała pod wieloma tożsamościami. Była nieuchwytna, skuteczna i niebezpieczna dla wrogów. Brytyjczycy przyznali jej Order Imperium Brytyjskiego – ale historia długo o niej milczała.
Bertha Benz – pierwsza kobieta, która pokazała, że samochód ma sens
W 1888 roku Bertha Benz – żona Karla Benza – bez pozwolenia męża zabrała jego prototyp samochodu i przejechała ponad 100 kilometrów, by odwiedzić swoją matkę. Po drodze sama naprawiała awarie, kupowała paliwo w aptece i testowała techniczne możliwości maszyny. Jej podróż stała się pierwszą w historii trasą samochodową – i genialnym pokazem siły kobiecego instynktu do działania. Bez niej wynalazek jej męża mógłby nigdy nie trafić do ludzi.
0 Komentarze